Friday 1 May 2015

LEGENDA : Sampuraga Silupaina


Pada suatu waktu, isi mada ulala da cara muloi mangarang dompak SD niba najolo, ato “pada suatu hari” ninna dei awalna tile. Mandailing na mungkin ‘di sada hatia’ adong ma sada rumah tangga ni partani di luok parkobun-kobunan i kampung Sirambas. Rumah tangga na adong ayahna, umakna, dot sada anakna alaklai na ilehen ni alai goarna si Sampuraga. Harani parkancitan ni hangoluan na tarlobi, ayahnai mamutuskon na kehe ma mangaranto tu siborang laut na bolak, anta sanga tu nagori jia lalu maluana. Ngana adong bei habar ni ayah nai—sanga bayo aha pe i—sampe mardengket-dengket doma carito mengenai alai on.

Jiamada, tinggalma si Sampuraga dot umaknia di sopo-sopo ni alai di kobun-kobun na di topi ni arangan i. Sapoken, dua poken, sabulan, dua bulan sampe martaon-taon honokna, ayah ni si Sampuraga ngana juo mulak tu kampong ni alai i be. Umak nia doma manggontionna manjalahi panganon ni alai nadua. Sampuraga on tarmasuk anak na bisuk don, i sompatkon ia doi mangalobong soban satiop ari sada dua lobong soni so adong obanon nia dot umak nia tiop ari. Saotik baen paobus api nalai, deba i gadis so adong panabusi ni sira ji umak nia. Songoni ma torus inda marnaputus soban ni alai, sampe adong dei bugang di botohon nia, ungada sili kapak panggotap ni soban i, tasik tu tangan i. Tapi totop do i pikiranna hum suada panolong ale di umak, ninna ibagasan rohana targan so mambuat jegang eme sanga hasang di hauma na. 
Dung maranjak godang ma si Sampuraga, ibo ma roa nia mangaligi umak nia na manggosgoskon ripuk I mangomo tiop ari pagodang ia. Marpikir ia get ke mandaram tu nagori di luar luat Sirambas. Jiana di haropanna nangkan na mulak ma imana dung marhasil tu kampong nangkan pasonang umak nia. Angan-angan nia manjadi halak nakayo ma ia saulakon. Dung songoni boti marhajat ma ia ke tu doli, adong ma na mangajak ia manolongi marboniaga. Manolongi halak na kayo maia parjolona marjagal panganon haporluan ni dapur ni alak di kotaan. Bege ia muse carito ni induk somang nia i bahasona ia pe halak na markancit do najolo, sannari bolas ma idokon ia ma sada halak na kayo na disi.

Idokon si Sampuraga ma maksud nia i tu umak nia. Parjolo dung dibegena, hurang setuju do umak nia harana inda dong nangkanna dongan nia di kobun ni alai napunjung i. Tai torus-torusan na i sajo doma dokonon ni si Sampuraga, pangabisanna mangolo doma umak nia bope na borat palua anak sangkibung on manjalahi hangoluanna sabatang tu luat ni alakan. Dung i parsiapkon bohal sacukupna, i pataru umak si Sampuraga maia tu luok nangkan parsuoan ni alak na mangajak ia i, rap ma alai nangkan mardalan manombo, marpadati atope manaek motor na marmiyak koje dope tu kota. “ Sampuraga, dung marhasil ko tongkinnai manjadi halak na kayo songon angan-anganmi, ulang ko lupa di umak dot kampong Sirambas tie amang”, ning umak si Sampuraga renge robak iluna manetek sada madabu dua. Inganan marsarak on ima di topi ni jambatan Aek Godang na sihit di toru get dais doma tu Aek Batang Gadis i. Madung mardalan ma alai jolo ngun Sirambas so tolap tusi, disi juo ma i painte parinduk somangon ni si Sampuraga i.
Dung mangido isin, marangkatma si Sampuraga dohot na maroban na giot mangalehen karejo i di sia di kota doli. Mur maonok mur madao ma lain a mardalan i, na torus mandadah mei umak nia, sampe nga tarida be di pandao panjatukan ni simanyolong. Saonok di pardalanan i na marpupu mei laho, manaek padati atope manaek motor jaman najolo. Sompat dontong hampir sabulan so tolap kalai tu tujuan. Loja do naget manpotkon ngolu-ngolu di pandaraman maso i, inda pe ale manombo ninna saro najolo nabahatan dei gangguan di dalan. Makasudna adong do ra panyamun na get manangko parbohalan niba di tujuan an. Marrosoki halak si Sampuraga dot calon induk somang nia i, inda dong na mangua sampe lalu alai, sulang sae suada mara.

Pondok caritona, sampe ma halai tu kota, muloi ma nakarejo songon jia na isinta-sinta si Sampuraga marangkat maninggalkon hutana. Amabaen na madung biaso do antong si Sampuraga karejo karas, inda pola bahat marsakna na karejo i. Ecekna ale anggo hum na marjagal barang-barang dapur do songon danon, jegang, danon, eme, sira, gulo atope ombu-ombu sasingkopna, ngada jabat na tarambat naso malo ia. Sotik maia benna so ungada i ia jabat marsikola, hurang ibana hipas din a maretong tabusan ni alak. I pe tehe ngana sajia honok jabat marsiajar ia tu induk somang nia i, na muli-muli malo do ia. Bulan dapot bulan sampe martaon-taon lidang do antong si Sampuraga na manolongi halak na kayo on. Boti tambana na jeges i di pangalaho ni ibana, inda antong na parabur ia. Na itabun pokakkon nia do upa nia saonok manolongi i. Sahinggo tibo ma di angan-angan na giot marboniaga sandiri. Madung dijalahi ia do nganan sanga ijia na pade, tai ulang gari mangkaru tu usaho ni induk somang nia on.
Anta sadia honok so tardokon ia maksud nia on, tai di pikiran ni ibana kon didokon juo ma on. Borat do memang diraso induk somang nia on, tai di bagas rohana inda bias juo saonokna si Sampuraga rap dot ia. Madung godang dot dewasa na mahir ma ia Sampuraga mangalaoon ngolu-ngolu nia sandiri. Harana madung lancer do ia tong marboniaga, boti na ringgas dot amot do ia dina manjalahi untung ni jagal, bulus manjadi do usaho nia i. Honok-honok manjadi halak na kayo ma si Sampuraga di kampong Kobun Pisang tano Doli i. Na maranak buah na bahat doma ia mandalankon usaho i. Ben na madung marepeng do antong pandangon ni alak ia, bulus martarimo do lamaran nia manjalahi adaboru dongan mangolu di luat Kobun Pisang i. Marbagas ma ia dot toke ni gule-guleon na godang usahona juo disi. Anak boru na jogi, tai tarmanja ambaen na kayo i ayah nia. Inda na bias ia mardahan mamasu benna alak i sajo do mangkarejohon na saonok di bagas ni alai.

Dao di kampong Sirambas, tarbonggal juo ma di umak nia madung manjadi halak na kayo dot madung marbagas si Sampuraga. Marsyukur ma umak nia tu Na Sada I, jop dot humarahos cahayo di mukona ambaen riang ni rohana. Muloi sian i, ma jot-jot ma umak si Sampuraga ke tu Jambatan Aek Godang, marharopan marsuo dina mulak sian ranto si Sampuraga mangaligi umak dot huta nia di Sirambas.

Madung mun ma jeges usaho, oni anta madung sajia onok ia dung marbagas, por ma rohana giot mangaligi huta hasorangan na. I parsiapkon ma bohal obanon, sa nataroban kareta nia, itamba dot kareta ni pangawal nia. Kareta na godang saro jolo, ninna anta na buatan Anggoris dope i. Anggo najolo margonti sori lao, marpadati, marmotor sabulan so lalu tu doli ngun Sirambas, sannari dot kerta laos mulak tarsapoken maia Si Sampuraga, adaboruna dot rombongan nai di dalan. Dung tolap, nabulus gaor do Sirambas masuk kareta tusi, naso ungada sasapanjang ni tano. Tarbonggal ma sangkidop bahasona na ro on si Sampuraga, songoni juo tu umak nia.
Kehe ma umak nia tu tano lapang na i lambung ni rura na menek di Sirambas i, songon ne get manyambut anak nia on. Na dompak marmasak-masak dot markaroan marmangan-mangan do rupa alai disi, dot alak kampung i. Dung i pamanat-manat umak nia, mun ma yakin ma umak nia bahasona si Sampuraga naro on, harana adong tias na ona kapak di botohon nai, donok tu pargolangan tangan nai. Tias najolo dompak has marsoban ia dot umak nia di kobun ni alai na punjung di dolok ni Sirambas i.
“Sampuraga anakku, aso do sai honok ko na kehe mangaranto i amang, so adong pe sotik hobar mu sanga na songon jia ho di kotaan” ning umak nia laos giot mangaluk si Sampuraga. Adope na mambaca, aha do ale na tarjadi dung i? I urpiskon ia gogo doma tangan ni umak nia na mangaluki ia i sampe madabu doma umak nia. “Ina-ina naso mangirput, mangaku-ngaku umak ku ho”, ning si Sampuraga kasar doma. Marpurak-purak ma Si Sampuraga inda manandai umak nia, harani maila mangida umak nia madung tobang, markerut dohot pakeanna na mangkasibak. “ Anakboru na tobang on umak mu”, marsapa adaboru ni si Sampuraga i. “Inda, si pangido-ido dei, na marpurak-purak mangaku umakku dei”, ning si Sampuraga sombong doma boti.

Mambege hobar ni anak nia I, humuruk ma roa ni umak nia sampe giot gara doma di bagasan ni indorana. Madung i pabile anak di jolo alak nabahat, get mapultak doma ilala umak nia ben putungna. Inda isangko ia anak nia on nangkan na durako tusia. “ O Tuhanku, anggo na peto do on anakku, u sumpahi ma ia mosok dison, inda huisinkon aek ni susungku na i inum nia i najolo”, ning mak si Sampuraga mangangkat tangan songon na mandoah manggora si Sampuraga silupaina. Inda sajia honok ro ma lalo dot angin na mangutur Sirambas i, i tamba lusutma tano parmasakan ni alai i, kaluar aek na milas ngun toru tano i, songon na mamolgang mosok kalai na markaroan i, songon jia doah ni umak nia i. Dung so lalo i, dot tano na lusut tarsongon tobat na menek, mago alak nai i incop tano i, tapi bokas-bokas parmasakan nai tarida ma deba martinggalan di si, aek nai madung maruba manjadi simulmulan ni aek milas sampe sannari. Idokon kalak ma parpudion Aek Milas Sampuraga Sirambas.

Jiabole halak na mamasa, posen na mararga don jita. Anggo anak do iba, ulang cubo-cubo mangalupaon jasa ni simatobang, tarlobi tu umak na madung mangkandung dot pagodang-godang iba. Mur masantak tarlaknat ale pala sampe durako. Durako tu simatobang masuk mon sada dosa na godang nangkan nai tarimo ni anak balosanna saulakon di narako, songoni ima ning guru i i Purba. Purba, pas i julu ni jambatan Aek Godang i parsarakan ni si Sampuraga dot umak nia najolo, inganan sikola parsipodaan ni alak na mangaji sannari. 

No comments:

Post a Comment